Από τον Συναξαριστή Απριλίου
 

Στίχ.  Ταύρω παλαίεις, καλλιµάρτυς Αντίπα,
Ός σε φλογίζειν, ου κερατίζειν έχει.

Μετ.  Παλεύεις µε τον ταύρο, καλλιµάρτυς Αντίπα,
ο οποίος σε φλoγίζει, δεν σε κερατίζει.
 

Ο ιεροµάρτυς Αντίπας έζησε κατά τούς χρόνους του αυτοκράτορα Δοµιτιανού, (81-96 µ.χ.) ¹. Ήταν σύγχρονος των αγίων Αποστόλων, οι οποίοι και τον χειροτόνησαν επίσκοπο της Εκκλησίας της Περγάµου² , όταν ο Θεολόγος και Ευαγγελιστής Ιωάννης ήταν εξόριστος στην Πάτµο. Στην Αποκάλυψη ο Αντίπας αποκαλείται από τον Ιωάννη πιστός ιερέας και µάρτυρας³.

Ο άγιος Αντίπας, ως αρχιερέας της Εκκλησίας της Περγάµου, ποίµαινε το λογικό του ποίµνιο µε κάθε ευσέβεια και αρετή. Όντας δε σε πολύ µεγάλη ηλικία τον συνέλαβαν οι ειδωλολάτρες, διότι εµφανίστηκαν σ’ αυτούς οι λατρευόµενοι απ’ αυτούς δαίµονες και τους είπαν ότι δεν µπορούν πλέον να κατοικούν σ’ εκείνον τον τόπο, ούτε να δέχονται τις προσφερόµενες προς αυτούς θυσίες, γιατί τούς διώχνει από εκεί ό Αντίπας.

Μόλις λοιπόν ό Αντίπας οδηγήθηκε ενώπιον τού Ηγεµόνα της περιοχής, εκείνος κατέβαλε κάθε προσπάθεια να τον πείσει να αρνηθεί το Χριστό, λέγοντάς του ότι τα παλαιότερα είναι πολυτιµότερα, ενώ εκείνα που εµφανίζονται πρόσφατα δεν έχουν καµιά αξία. Του είπε δηλαδή ότι η θρησκεία των εθνικών, η ειδωλολατρία, είναι παλαιά, αυξήθηκε διαµέσου των αιώνων και έχει πολλούς οπαδούς, γι' αυτό και είναι πολύ σπουδαιότερη από την Πίστη των χριστιανών, πού εµφανίστηκε τελευταία και έχει πολύ λίγους οπαδούς. Στο επιχείρηµα δέ αυτό του Ηγεμόνα ο Άγιος απάντησε µε την ιστορία του Κάιν. Είπε δηλαδή σ’ αυτόν ότι η αδελφοκτονία του Κάιν, αν και αυτός είναι πολύ αρχαιότερος, προκάλεσε και προκαλεί τον αποτροπιασµό σε άπειρα πλήθη ανθρώπων και ουδείς ευσεβής άνθρωπος τη ζηλεύει.

Ο Ηγεµόνας εξοργίστηκε πάρα πολύ από την απάντηση του Αντίπα και τον έριξε µέσα σε ένα πυρακτωµένο χάλκινο οµοίωµα ταύρου. Όντας δε µέσα στο κολαστήριο αυτό ό Άγιος, προσευχήθηκε στο Θεό, εξύµνησε τη µεγάλη Του δύναµη και Τόν ευχαρίστησε γι' αυτά πού τον αξίωσε να πάθει γι’ Αυτόν. Στην προσευχή του ζήτησε από το Θεό, καθένας πού ενθυµείται και επικαλείται το όνοµά του (του Άγίου) να ελευθερώνεται από τούς πόνους των ασθενειών και κυρίως από τούς αφόρητους πόνους των δοντιών⁴. Επιπλέον ζήτησε για τούς εορτάζοντες τη µνήµη του, άφεση αµαρτιών και εξιλασµό στη µέλλουσα κρίση.
Αφού λοιπόν ο άγιος Αντίπας πέτυχε ό,τι ζήτησε από το Θεό µε την προσευχή του, εξεδήµησε προς Κύριον. Το άγιο Λείψανό του ενταφιάστηκε μέσα στην Εκκλησία της Περγάμου και αναβλύζει αενάως μύρο και ιάσεις, η δε Σύναξή του τελείται στο πάνσεπτο Αποστόλειο του αγίου και πανευφήμου αποστόλου Ιωάννου του Θεολόγου, κοντά στην αγιότατη Μεγάλη Εκκλησία.

Τη αυτή ημέρα η Έκκλησία μας τιμά και τη μνήμη της οσίας Τρυφαίνης της εν Κυζίκω και του οσίου πατρός ημών Φαρμουθίου.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Ο Δομιτιανός υπήρξε ικανός αυτοκράτορας και επεξέτεινε και στερέωσε την εξουσία της Ρώμης. Τελικά όμως κατάντησε σκληρός και πλεονέκτης, χειρότερος ακόμη και από το Νέρωνα. Καταδίωξε μέ μανία τους χριστιανούς.

2. Η Πέργαμος υπήρξε λαμπρότατη και φημισμένη ελληνική πόλη της Μικράς Ασίας, πρωτεύουσα τού ομώνυμου ελληνιστικού βασιλείου και σπουδαιότατο κέντρο του ελληνικού πολιτι¬σμού.

3. Κατά την εποχή που ο ευαγγελιστής Ιωάννης έγραψε την Αποκάλυψη ο άγιος Αντίπας είχε ήδη υποστεί το μαρτυρικό θάνατο (Βλ. Αποκ. β' 12-13).

4. Στον άγιο Αντίπα ο Θεός έδωσε το ιδιαίτερο χάρισμα να θεραπεύει από τούς πόνους των δοντιών εκείνους πού επικαλούνται το όνομά του. Το χάρισμα αυτό το ζήτησε ο ίδιος ό Άγιος από τον Κύριο, όντας μέσα στο πυρακτωμένο χάλκινο ομοίωμα του ταύρου. Στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη συνοικία Γουδί, έχει ανεγερθεί περικαλλής βυζαντινός Ναός προς τιμήν του ιερομάρτυρος Αντίπα